Thoái hóa khớp thang bàn ngón cái, nguyên nhân gây đau ngón cái hay gặp
- Tổng quan về thoái hóa khớp thang bàn ngón cái
Thoái hóa khớp thang bàn ngón cái (Trapeziometacarpal osteoarthritis), là một bệnh khá phổ biến nhưng vẫn còn chưa được quan tâm nhiều. Còn gọi là bệnh viêm thoái hóa khớp ở gốc ngón cái, khớp này được tạo bởi xương thang và xương bàn của ngón cái. Do khớp thang bàn ngón cái là khớp vận động với tần suất cao của bàn tay nên tỷ lệ viêm khớp thang bàn ngón cái là rất hay gặp.
Tình trạng thoái hóa xảy ra làm mất sụn bề mặt của khớp dẫn tới kết quả là tổn thương khớp.
2. Triệu chứng lâm sàng
Triệu chứng chính hay gặp nhất là đau gốc ngón cái và mất sức mạnh của ngón.
- Đau tăng khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi. Đau chủ yếu vị trí gốc ngón cái
- Mất sức mạnh ngón cái. Giảm hoặc mất sức cầm nắm của ngón cái. Các động tác tinh vi như buộc dây áo hay buộc tóc cũng trở nên khó khăn hơn.
- Ngoài ra các triệu chứng hay gặp khác như sưng nề gốc ngón cái. Cứng khớp, hạn chế dạng duỗi ngón cái.
- Trong các trường hợp viêm thoái hóa nặng có thể gặp biến dạng ngón cái…
3. Chẩn đoán phân biệt
Thoái hóa khớp thang bàn ngón cái cũng dễ nhầm lẫn với khá nhiều bệnh vị trí bàn tay chúng ta cần lưu ý như:
- Viêm bao gân dạng dài và duỗi ngắn ngón cái (HC Dequervain). Test Finkelstel dương tính.
- Viêm khớp dạng thấp: thường sưng đau các khớp bàn ngón tay. Ngoài ra còn đau và cứng khớp buổi sáng.
- Viêm bao gân gấp ngón cái. Đau dọc theo bao gân gấp ngón cái.
- Gãy nền xương bàn 1, gãy xương thuyền… có yếu tố chấn thương và trên phim chụp có thể nhận biết.
4. Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân gây nên tình trạng thoái hóa khớp thang bàn còn chưa thực sự nhất quán. Nhưng đa phần các tác giả trên thế giới công nhận nguyên nhân chính là do sự lỏng lẻo của dây chằng bao khớp thang bàn ngón cái.
Sự lỏng lẻo này dẫn đến sự dễ cọ xát với nhau của 2 đầu xương, làm cho lớp sụn của xương bị mòn dần. màng hoạt dịch cũng bị kích thích dẫn đến viêm. Quá trình này xảy ra trong 1 thời gian dài dẫn tới nguy cơ thoái hóa khớp sớm hơn. Sự mất sụn này khiến cho 2 đầu xương dễ dính vào nhau gây cứng khớp hoặc rất đau khi vận động.
Một nguyên nhân khác gây nên tình trạng thoái hóa khớp thang bàn ngón cái là do sự vận động với cường độ cao của khớp thang bàn ngón cái so với các khớp khác của bàn tay. 2 đầu xương phải chịu lực nhiều dẫn tới sự tăng cọ xát và tăng nhạy cảm với hao mòn sụn.
5. Những ai có nguy cơ cao bị thoái hóa khớp thang bàn ngón cái
- Giới tính nữ có nguy cơ bị cao hơn nam giới.
- Béo phì cũng là 1 yếu tố nguy cơ.
- Lao động tay nặng nhọc lặp đi lặp lại.
- Thay đổi nội tiết tố, đặc biệt phụ nữ tiền mãn kinh gặp khá nhiều chiếm tỷ lệ 40-50% tổng số thoái hóa khớp thang bàn ngón cái.
6. Điều trị thoái hóa khớp thang bàn ngón cái
Điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật.
Điều trị Bảo tồn:
Các trường hợp phát hiện thoái hóa sớm hoặc mới khởi phát triệu chứng có thể điều trị bảo tồn bằng các biện pháp như:
- Đeo nẹp ôm ngón cái.
- Vật lý trị liêu, từ tính, laser…
- Chống viêm, giảm đau NSIAD.
- Tiêm corticoid vào khớp. Đây có thể là phương pháp điều trị đơn độc hoặc phối hợp với các biện pháp khác để tăng hiệu quả điều trị.
Điều trị phẫu thuật:
Trong trường hợp điều trị bảo tồn thất bại hoặc bệnh nhân đến trong giai đoạn muộn (cứng, dính khớp…) sẽ chỉ định phẫu thuật. Phẫu thuật nhằm mục đích cải thiện triệu chứng và phục hồi chức năng khớp.
Các phương pháp phẫu thuật bao gồm:
- Lấy bỏ xương thang. Phương pháp này dễ thực hiện nhưng thường ít được sử dụng. Giúp giảm đau nhưng không phục hồi được chức năng khớp.
- Đóng cứng khớp (arthrodesis): cũng là phương pháp dễ thực hiện nhưng mục đích chính vẫn là giảm đau. Đóng cứng khớp sẽ làm giảm khả năng vận động ngón.
- Cắt xương chỉnh trục. Phương pháp này nhằm thay đổi lực tác động lên khớp thang bàn, giảm lực tác động lên khớp sẽ giảm thoái hóa và giảm đau.
- Nội soi khớp (Arthroscopy). Phương pháp tiên tiến cũng rất hay được áp dụng trên thế giới. Nhưng đối với các trường hợp khớp viêm là chính và thoái hóa chưa quá nặng. chưa phải là phương pháp điều trị triệt để. Nội soi cắt lọc tổ chức viêm là chính.
- Thay khớp thang bàn ngón cái (Replacement). Sử dụng vật liệu nhân tạo để thay thế khớp bị hỏng. Đây là phương pháp tiên tiến nhất hiện nay. Giúp giảm đau và có thể phục hồi khả năng vận động của khớp. Phẫu thuật này cũng đơn giản và mang lại hiệu quả sớm ngay sau mổ.
Ths.Bs. Trần Quyết: Tổng hợp và lược dịch
