Phẫu thuật nội soi điều trị rách chóp xoay khớp vai với 2 mục đích chính: giảm đau và phục hồi tầm vận động khớp vai. Vì vậy ngoài việc phẫu thuật tốt cần chế độ tập luyện bài bản và chuyên nghiệp nhằm mang lại hiệu quả cao nhất.
GIAI ĐOẠN I: 3 TUẦN ĐẦU SAU PHẪU THUẬT
| MỤC TIÊU | Bảo vệ vùng phẫu thuật, Kiểm soát đau, phù nề, trì tầm vận động, chức năng vùng khuỷu, cổ tay, bàn tay. Bắt đầu thực hiện duy trì, tăng tiến tầm vân động thụ động khớp vai. Hướng dẫn người bệnh bài tập tự làm |
| CỐ ĐỊNH | Duy trì nẹp dạng vai ngay cả khi ngủKê khăn mỏng dưới vai khi nằm ngửa |
| LƯU Ý | Không thực hiện vận động chủ động/ chủ động có trợ giúp Không chống tì tay, cầm vật nặng |
| THERAPY | Đau, sưng nề: + Chườm đá, băng ép ROM + Vận động thụ động (PROM): Xoay ngoài < 20 tư thế nằm ngửa, Gập vai < 90 độ, thực hiện bài tập Table slide theo 2 chiều gập, dang vai. + Vận động chủ động (AROM): Khuỷu tay, bàn tay, cổ tay + AAROM: None Strengthening + Scap retraction*, prone scapular retraction*, standing scapular setting, supported scapular setting, inferior glide, low row + Ball squeeze |
| YÊU CẦU CẦN THIẾT | Gập vai thụ động đạt được 90 độ Xoay ngoài thụ động tư thế nằm ngửa đạt 20 độXoay trong thụ động tư thế nằm ngửa đạt 0 độDuy trì gồng cơ tĩnh trong mọi tư thế |
GIAI ĐOẠN II: 4-6 TUẦN SAU PHẪU THUẬT
| MỤC TIÊU | Bảo vệ vùng phẫu thuật Kiểm soát đau, phù nề Duy trì tầm vận động, chức năng vùng khuỷu, cổ tay, bàn tay Bắt đầu thực hiện duy trì, tăng tiến tầm vân động chủ động có trợ giúp khớp vai Hướng dẫn người bệnh bài tập tự làm |
| CỐ ĐỊNH | Duy trì nẹp dạng vai ngay cả khi ngủKê khăn mỏng dưới vai khi nằm ngửa |
| LƯU Ý | Không thực hiện vận động chủ động/ chủ động có trợ giúp Không chống tì tay, cầm vật nặngCân nhắc bỏ nẹp ở tuần thứ 5 |
| THERAPY | ROM + Vận động thụ động (PROM): Xoay ngoài < 20 tư thế nằm ngửa, Gập vai < 90 độ, thực hiện bài tập Table slide theo 2 chiều gập, dang vai. + Vận động chủ động (AROM): Khuỷu tay, bàn tay, cổ tay + AAROM: : Active assistive shoulder flexion ( gập vai chủ động có trợ giúp), shoulder flexion with cane ( gập vai với gậy ), cane external rotation stretch ( xoay ngoài có đề kháng cùng gậy), washcloth press( Vắt khăn mặt ), sidelying elevation to 90 degrees ( Nằm nghiêng, nâng vai 90 độ ) Strengthening + Row on physioball, shoulder extension on physioball ( bài tập cùng bóng ) |
| YÊU CẦU CẦN THIẾT | Gập vai thụ động đạt được 90 độ Xoay ngoài thụ động tư thế nằm ngửa đạt 20 độ Xoay trong thụ động tư thế nằm ngửa đạt 0 độ Duy trì gồng cơ tĩnh trong mọi tư thế Tăng cường vận động chủ động có trợ giúp VAS < 4 |
GIAI ĐOẠN III: 7-8 TUẦN SAU PHẪU THUẬT
| MỤC TIÊU | Bảo vệ vùng phẫu thuật Kiểm soát đau, phù nề Duy trì tầm vận động, chức năng vùng khuỷu, cổ tay, bàn tay Băt đầu thực hiện duy trì, tăng tiến tầm vân động chủ động khớp vai Hướng dẫn người bệnh bài tập tự làm |
| CỐ ĐỊNH | Bỏ nẹp |
| LƯU Ý | Không chống tì tay, cầm vật nặng quá 5 KG |
| THERAPY | ROM + Vận động thụ động (PROM): Xoay ngoài < 30 tư thế nằm ngửa, Gập vai < 120 độ, thực hiện bài tập Table slide theo 2 chiều gập, dang vai. + AAROM: seated shoulder elevation with cane ( bài tập cùng gậy tư thế ngồi ), seated incline table slides ( bài tập table silde tăng tiến ), ball roll on wall ( Bia tập lăn bòng trên tường ) + Vận động chủ động (AROM): : elevation < 120 ( Gập vai chủ động < 120 độ), supine flexion ( gập vai tư thế nằm ngửa ), salutes ( Nằm sấp thực hiện đông tác dơ tay chào ) , supine punch ( Nằm ngửa dơ thẳng tay), wall climbs ( bò tường ) Strengthening + Resistance band shoulder extension, resistance band seated rows ( duỗi vai có đề kháng bằng tay hoặc dụng cụ ) , rowing, lawn mowers, robbery, serratus punches + Elbow: Biceps curl, resistance band bicep curls and triceps ( tập luyện đề kháng hai nhóm cơ nhị đầu và tam đầu cánh tay ) |
| YÊU CẦU CẦN THIẾT | Gập vai thụ động đạt được 120 độ Xoay ngoài chủ động tư thế nằm ngửa đạt 30 độ Xoay trong chủ động tư thế nằm ngửa đạt 30 độ Duy trì gồng cơ tĩnh trong mọi tư thế Tăng cường vận động chủ động VAS < 4 |
GIAI ĐOẠN IV: 9-10 TUẦN SAU PHẪU THUẬT
| MỤC TIÊU | Bảo vệ vùng phẫu thuật Kiểm soát đau, phù nề Duy trì tầm vận động, chức năng vùng khuỷu, cổ tay, bàn tay, tăng tiến tầm vân động chủ động/ chủ động có đề kháng khớp vai Hướng dẫn người bệnh bài tập tự làmĐộc lập hoàn toàn trong sinh hoạt hàng ngày |
| CỐ ĐỊNH | Bỏ nẹp |
| LƯU Ý | Không chống tì tay, cầm vật nặng quá 5 KG |
| THERAPY | ROM + Vận động thụ động (PROM): Xoay ngoài < 45 tư thế nằm ngửa, Gập vai < 155 độ, Dạng vai < 60 độ + Vận động chủ động ( Nằm ngửa gập vai có đề kháng với dây kháng lực hoăc bằng tay ), scaption and shoulder flexion to 90 degrees elevation Strengthening + Push-up plus on knees ( Hít đất bằng đầu gối ), prone shoulder extension Is, resistance band forward punch, forward punch, tripod, pointer |
| YÊU CẦU CẦN THIẾT | Gập vai thụ động đạt được 155 độ Xoay ngoài chủ động động tư thế nằm ngửa đạt 45 độ Xoay trong chủ động tư thế nằm ngửa đạt 45 độ Xoay ngoài 60 độ tư thế dạng vai 90 độGập khớp vai chủ động 120 độ Duy trì gồng cơ tĩnh trong mọi tư thế Tăng cường vận động chủ động VAS < 2 |
ThS.BS Trần Quyết Trung tâm CTCH và YHTT Vinmec. số 458 Minh khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội. SĐT 0964502886
