I. THẾ NÀO LÀ GÃY 3 MẮT CÁ
- Gãy 2 mắt cá là gãy mắt cá trong và mắt cá ngoài của xương chày kèm đứt hoặc không đứt dây chằng chày mác dưới.
- Gãy bờ sau mặt khớp chày sên của đầu dưới xương chày gọi là gãy mắt cá thứ 3 hay mắt cá sau.
- Gãy 3 mắt cá là khi gãy tất cả mắt cá trong, mắt cá ngoài và mắt cá sau.
II. PHÂN LOẠI :
Giúp định hướng điều trị tiên lượng, tổng kết nghiên cứu.
Phân loại theo Weber và Danis :
Loại A: gãy 2 mắt cá dưới dây chằng chày mác (không tổn thương dây chằng chày mác dưới).
Loại B: gãy 2 mắt cá ngang với dây chằng chày mác dưới (có tổn thương dây chằng chày mác dưới hoặc không ).
Loại C: gãy 2 mắt cá , trong đó mắt cá ngoài trên dây chằng chày mác dưới. Tổn thương dây chằng chày mác dưới và màng gian cốt.
III. ĐIỂU TRỊ :
1. Nguyên tắc điều trị :
Phục hồi cấu trúc giải phẫu mắt cá, đảm bảo độ vững chắc của gọng chày mác cổ chân.
Đảm bảo xương lành tốt không nhiễm trùng. Phục hồi chức năng khớp cổ chân và toàn thân.
2. Sơ cứu:
– Đau sưng biến dạng sau chấn thương vùng cổ chân cố định rồi tạm chuyển bệnh viện.
– X- quang : xác định gãy xương mắt cá.
3. Điều trị thực sự :
Dựa vào phân loại trên
3.1. Gãy hở : cắt lọc kết hợp xương.
3.2. Gãy kín :
Loại A và B : Nắn bột cẳng bàn chân. X-quang kiểm tra tốt giữ bột 6 -8 tuần.
Tập vận động trong bột- X-quang sau nắn không tốt : mổ kết hợp xương.
Loại C : mổ kết hợp xương. Chú ý phục hồi dây chằng chày mác dưới.
Loại gãy 3 mắt cá: diện tích khớp đầu dưới xương chày (theo diện trước sau ) lớn hơn 1/3 thì mổ kết hợp xương.
4. Các phương tiện kết hợp xương : nẹp vis, vis xốp, chỉ thép, kim kischner.
* X-quang kiểm tra sau nắn không tốt là khi :
Khe khớp không đều hoặc toác rộng gọng chày mác Kênh mặt khớp > 3mm.
Chèn mảnh gãy trong khe khớp.
Chèn dây chằng , bao khớp vào ổ gãy không nắn sửa xương tốt được.
5. Tập vật lý trị liệu:
– Tập vận động trong bột – sau 4 tuần có thể đi chống chân chịu 1 phần sức nặng trong bột.
– Tiếp tục tập vận động cổ chân sau khi bó bột.
– Nếu mổ kết hợp xương tập vận động cổ chân sớm.
6. Thuốc sau phẫu thuật:
– Kháng sinh phổ rộng đường tĩnh mạch phối hợp .
– Giảm đau : tùy đáp ứng của bệnh nhân lựa chọn thuốc giảm đau phối hợp (gây nghiện ,paracetamol, kháng viêm giảm đau không steroid..)
– Bo bọc dạ dày :ức chế bơm proton hoặc kháng Histamin H2.
– Chống phù nề.
Ths.Bs Trần Quyết Phòng khám 401 Khoa Phẫu thuật khớp và Y học thể thao bệnh viện Tâm Anh Hà nội. Số 108 Hoàng Như Tiếp, Long Biên, Hà Nội. Sđt 0964502886.
